Orjinal Araştırma Makalesi | Gelecek Vizyonlar Dergisi 2022, Cil. 6(1) 31-43
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Sosyal Bilgiler Dersi ile İlişkili Gördüğü Kavramlara Yönelik Bir İnceleme / Researching The Concepts That Social Studies Teacher Candidates Find Relevant to The Social Studies Course
Davut Gürel
ss. 31 - 43 | Makale No: MANU-2112-20-0002.R2
Yayın tarihi: Mart 29, 2022 | Okunma Sayısı: 50 | İndirilme Sayısı: 455
Özet
Bu araştırma kapsamında sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sosyal bilgilerle ilişkili gördüğü kavramların belirlenerek sosyal bilgilere yönelik bilişsel yapılarına yönelik çıkarımlarda bulunmak amaçlanmıştır. Durum çalışması deseninde yürütülen bu çalışmada veriler, araştırmacı tarafından sosyal bilgiler dersi ile ilişkili görülen kavramların belirlenmesi amacıyla oluşturulan bağımsız kelime ilişkilendirme testi ile toplanmıştır. Elde edilen verilerin analizinde betimsel analizi tekniği kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu ise bir devlet üniversitesinde öğrenim görmekte olan 111 sosyal bilgiler öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırma sonucunda, öğretmen adaylarının sınıf düzeylerinin farklılaşmasının sosyal bilgilerle ilişkili görülen kavramlar üzerinde önemli bir belirleyici olmadığı, sosyal bilgilere yönelik yapılan tanımlarda en fazla kullanılan kavramların “birey”, “yurttaşlık” ve “tarih” kavramlarının olduğu görülmüştür. Öğretmen adaylarının sosyal bilgilere yönelik yapmış oldukları tanımların, alanyazındaki bilimsel tanımlarla uyumlu olduğu, bu tanımlarda öğretmen adaylarının en fazla yer verdiği sosyal bilim alanlarının ise “tarih” ve “coğrafya” olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca çalışmada, sosyal bilgilerle yakından ilişkili görülen kavramlardan olan demokrasi, haklar, sorumluluk, toplum, birey, adalet, çevre gibi kavramların da sosyal bilgilerin iyi ve sorumlu vatandaşlar yetiştirme amacına uygun olarak ifade edilen kavramlar olduğu ortaya konulmuştur. Sonuçlardan hareketle, lisans eğitiminde sosyal bilgilerin disiplinlerarası yönüne ve diğer sosyal bilim alanlarının sosyal bilgiler eğitimindeki önemine daha fazla vurgu yapılması gerektiği düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler Dersi, Öğretmen Adayları, Sosyal Bilgiler Kavramları, Öğretim Programı
| Bu makaleye nasıl atıf yapılır? |
|---|
|
APA 6th edition Harvard Chicago 16th edition |
| Kaynakça |
|---|
|
Aslan, E. (2011). Türkiye Cumhuriyeti'nin ilkokullarda izlediği ilköğretim programı: “1924 ilk mektepler müfredat programı”. İlköğretim Online, 10(2) , 717-734 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ilkonline /issue/8592/106833 Atasoy, B. (2004). Fen Öğrenimi ve Öğretimi (2. Baskı). Asil Yayınevi. Bahar, M., & Özatlı, N. S. (2003). Kelime iletişim test yöntemi ile lise 1. sınıf öğrencilerinin canlıların temel bileşenleri konusundaki bilişsel yapılarının araştırılması. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(2), 75-85. Balcı, A. (2005). Sosyal Bilimlerde Araştırma: Yöntem, Teknik ve İlkeler. PegemA Yayıncılık. Barr, R., Barth, J. L. & Shermis, S. S. (2013). Sosyal Bilgilerin Doğası. C. Dönmez (Çev. Ed.), Pegem Akademi. Bestor, A. (1953). Educational wastelands: the retreat from learning in our public schools. University of İllinois Press. Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö. E., Demirel, F., Karadeniz, Ş., & Çakmak, E. K. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi. Creswell, J.W. (2013). Araştırma Deseni: Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları. S.B. Demir (Çev.Ed.), Eğiten Kitap. Dere, İ, Aktaşlı, İ. (2019). Üretim, dağıtım ve tüketim kavramlarının öğretimine ilişkin bir eylem araştırması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(3), 1389-1406. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunisosbil/issue/49603/637004 Deveci, H. (2009). Sosyal bilgiler dersinde kültürden yararlanma: öğretmen adaylarının kültür portfolyolarının incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(28), 1-19. https://dergipark.org.tr/tr/pub/esosder/issue/6142/82422 Deveci, H., Çengelci Köse, T. & Gürdoğan Bayır, Ö. (2014). Öğretmen adaylarının sosyal bilimler ve sosyal bilgiler kavramlarına ilişkin bilişsel yapıları: kelime ilişkilendirme testi uygulaması. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 101-124. https://dergipark.org.tr/tr/pub/adyusbd/issue/1387/16308 Doğanay, A. (2004). Sosyal Bilgiler Öğretimi. C. Öztürk ve D. Dilek (Ed.), Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi içinde (ss. 15-46). Pegem Yayıncılık. Dunn, A. W. (1916). The Social Studies in Secondary Education, A Reprint of the Seminal 1916 Report with annotations and Commentaries. (Edited and Annotated by Murry N. Nelson). ERIC Clearinhouse for Social Studies, Social Science Education. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED374072.pdf Ekici, G., & Ilgın-Bilici, H. (2017). İlkokul öğrencilerinin “yuva” kavramına ilişkin bilişsel yapıları: hayat bilgisi dersinde nitel bir analiz örneği. Journal of Computer and Education Research, 5(9), 1-30. https://doi.org/10.18009/jcer. 30287 Er Tuna, Y. (2018). Tarih ve sosyal bilgiler öğretmen adaylarının Atatürk ilkelerine ilişkin bilişsel yapılarının kelime ilişkilendirme testi aracılığı ile belirlenmesi. Turkish History Education Journal, 7(1), 43-68. Erden, M. (tarihsiz). Sosyal Bilgiler Öğretimi. Alkım Yayınları. Evans, R. W. (2004). The Social Studies Wars: What should we teach the children?. Teachers College Press. Glesne, C. (2013). Nitel Araştırmaya Giriş (3. Baskı). A. Ersoy ve P. Yalçınoğlu (Çev. Ed.), Anı Yayıncılık. Gürel, D, Çetin, T. (2018). Sosyal bilgiler dersi ve kültür aktarımında edindiği rol üzerine bir inceleme. AJELI- Anatolian Journal of Educational Leadership and Instruction, 6 (2), 22-40. https://dergipark.org.tr/en/pub/ajeli/issue/41881/474998 Gürel, D. (2016). Sınıf ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin ilkokul 4. sınıf insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi dersine yönelik görüşlerinin karşılıklı olarak incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 641-660. https://dergipark.org.tr/en/pub/kefad/issue/59425/853520 Henry, J. (1963). Culture aganist man. Random House. İbret, B. Ü., Karatekin, K. & Avcı, E. (2015). Sosyal bilgiler dersinde coğrafya öğretiminin değerler eğitimi açısından önemi. Milli Eğitim Dergisi, 45(207), 5-23. İnel, Y., Akar, C., & Üztemur, S. S. (2016). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin yönetim biçimleri kavramlarına yönelik algılarının kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla tespiti. Tarih Okulu Dergisi, 9(28), 523-540. http://dx.doi.org/10.14225/Joh997 Kabapınar, Y. (2012). Kuramdan Uygulamaya Sosyal Bilgiler Öğretimi. Pegem Akademi. Kaya, E. (2017). Biyoloji öğretmen adaylarının “enzim” konusundaki bilişsel yapıları (Erzurum örneği). EKEV Akademi Dergisi, (72), 87-108. Kaya, E., & Öner, G. (2017). 100. yaşındaki sosyal bilgiler dersini sosyalleşme ve toplu öğretim ekseninde yeniden düşünmek. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 1-25. Keçe, M. & Merey, Z. (2011). İlköğretim sosyal bilgiler kazanımlarının sosyal bilimler disiplinlerine ve disiplinler arası anlayışa uygunluğunun belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 110-139. Kurt, H. (2013). Biyoloji öğretmen adaylarının "bağışıklık" konusundaki bilişsel yapıları. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (21), 242-264. Massialas, B. G. (2009). The “New social studies” Retrospect and prospect. The Social Studies, 100(6), 246-250. https://doi.org/10.1080/00377990903351424 MEB. (2005). Sosyal Bilgiler 6.-7. sınıf programı. Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Devlet Kitapları Müdürlüğü. Merriam, S. B. (1998). Qualitative Research and Case Study Applications in Education. Jossey-Bass Publishers. Miles, M.B., & Huberman, A.M. (1994). Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook (2nd ed.). SAGE Publications. NCSS (1994). Expectations of excellence: Curriculum standards for social studies. Washington: National Council for the Social Studies. https://eric.ed.gov/?id=ED378131 NCSS (2010). National curriculum standards for social studies: a framework for teaching, learning, and assessment. Retrieved from: https://www.socialstudies.org/standards/national-curriculum-standards-social-studies Öztürk, C. (2012). Sosyal bilgiler: Toplumsal yaşama disiplinlerarası bir bakış. C. Öztürk (Ed.), Sosyal Bilgiler Öğretimi içinde (1-31), Pegem Akademi. Öztürk, C., Coşkun Keskin, S. & Otluoğlu, R. (2014). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Edebi Ürünler ve Yazılı Materyaller. Pegem Akademi. Öztürk, T. & Keçe, M. (2015). 7. sınıf öğrencilerinin bakış açısıyla sosyal bilgiler. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2015(5), 298-310. https://dergipark.org.tr/tr/pub/goputeb/issue/34517/385022 Ross, E. W. (2004). Negotiating the Politics of Citizenship Education. PS: Political Science and Politics, 37(2), 249–251. http://www.jstor.org/stable/4488814 Sever, R. (2015). Sosyal bilgiler öğretimine giriş. R. Sever (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi içinde (ss. 3-24). Nobel Yayın Dağıtım. Sezginsoy, B., & Akkoyunlu, B. (2011). Sosyal bilgiler dersinde tarih bilinci oluşturmada dizgeli öğretimin etkililiği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 411-422. Shaver, J. (1967). Social Studies: The need for redefination. Soscial Education. 43,588-593. Sönmez, V. (2005). Hayat ve Sosyal Bilgiler Öğretimi Öğretmen Kılavuzu. Anı Yayıncılık. Stanley, W. B. (2001). Critical issues in social studies research for the 21st century (research in social education). İnformation Age Publishing. Tarman, B. & Acun, İ. (2010). Social studies education and a new social studies movement. Journal of Social Studies Education Research , 1(1) , 1-16 . https://dergipark.org.tr/en/pub/jsser/issue/19095/202752 Turan, S., & İbret, B. Ü. (2019). Teachers' opinions on the teaching of spatial citizenship in social studies. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 40, 59-78. Varış, F. (1996). Eğitimde Program Geliştirme: Teori ve Teknikler (6. Baskı). Alkım Yayıncılık. Yaşar, Ş. & Gürdoğan Bayır, Ö. (2010). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin bakış açısıyla sosyal bilgiler. E-Journal of New World Sciences Academy, 5(3). 1213-1225. Yeşilbursa, C. C. (2008). Sosyal bilgiler öğretiminde tarihi yerlerin kullanımı. Türklük Bilimi Araştırmaları, 23, 209-222. Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (6. Baskı). Seçkin yayıncılık. Zarrillo, J.J. (2016). Sosyal Bilgiler Öğretimi: İlkeler ve Uygulamalar. B. Tay ve S. B. Demir (Çev. Ed.), Anı Yayıncılık. İnternet Kaynakçası http://www.socialstudies.org/toolkit |
